Złoto głupców

     Piryt przez poszukiwaczy złota rzeczywiście był z nim mylony. Świecił na sitach tak jak ono, lecz zaraz okazywało się, że niestety jest tylko pirytem. Jego nazwa pochodzi od greckego słowa pyros, czyli ogień. Ma tę właściwość, że po uderzeniu iskrzy. Ludzie pierwotni używali go do rozpalania ognia. Grecy nosili go jako amulety zapobiegające "psuciu się krwi". Inkowie po wypolerowaniu używali jako lustra do sygnalizacj świetlnej.

     Minerał ten ma zastosowanie przy produkcji kwasu siarkowego, jako składnik proszku polerskiego, przy produkcji czerwonych i brunatnych farb mineralnych, oraz w jubilerstwie. Można również odzyskiwać z jego składu złoto, kobalt i miedź.

     W miejscowości Sparta w stanie Illinois w USA w pokładach węgla kamiennego spotyka się niezwykłe piryty, pomieszane z maraksytem, okrągłe w kształcie słońca. Występują one w tym kształcie tylko w tym miejscu. Zwane są też dolarami kopalnianymi, ponieważ kiedyś przez tamtejszych Indian stosowane były jako środek płatniczy.

     Niestety, piryt jako nieodłączna domieszka złóż węgla odpowiada za emisję tlenków siarki podczas jego spalania. Również powoduje korozję powierzchni kotłów, przy zachodzącej reakcji chemicznej z ziemiami alkalicznymi. Przy składowaniu skał płonnych piryt ma swój udział przy samozapłonach składowisk i hałd. Jak się to dzieje? Otóż przy kontakcie z wilgocią piryt wietrzeje. Powoduje to wydzielanie się kwasu siarkowego, który jeszcze bardziej przyspiesza wietrzenie znajdującego się w zwale pirytu. Podczas tego procesu temperatura w zwale rośnie, a znajdujące się tam nawet w niewielkim procencie materiały palne (węgiel, guma z taśmociągów i inne) powodują samozapłon, który jest bardzo uciążliwy do ugaszenia.

     Jak widzimy, piryt jest minerałem zarówno bardzo atrakcyjnym, ale również uciążliwym i zanieczyszczającym środowisko naturalne.

Z.W.