Żad, wspólna nazwa nefrytu (żad nefrytowy) i jadeitu (żad jadeitowy)

Słyszeliście o minerale o nazwie żad? Ciekawostka! Otóż taki minerał wcale nie istnieje. Żad jest zwyczajową wspólną nazwą dla nefrytu (żad nefrytowy) i jadeitu (żad jadeitowy). Dawniej nie odróżniano tych dwóch rodzajów skał i występowały one pod wspólną nazwą żadu. Również w Chinach te dwa minerały mają wspólną nazwę 玉 yù. Dopiero w roku 1863 Francuz Damour udowodnił, że znany od 7000 lat żad, to w rzeczywistości 2 minerały: nefryt i jadeid.

Z żadu w Chinach już ponad 2.000 lat temu wykonywano figurki i inne symbole kultu religijnego, a w Ameryce był on droższy od złota.

Nefryt w zależności od składu może mieć różne kolory: od białego, poprzez jasno i średniozielony, ciemnozielony, aż do czarnego. Występowanie nefrytu jest dość rzadkie, chociaż bardziej powszechne niż występowanie jadeitu. Dlatego nefryt jest tańszy, ale posiada szersze zastosowanie.

W Polsce występuje na Dolnym Śląsku (Jordanów Śląski, Strzeblów i Tąpadła), oraz w Górach Złotych, w okolicach Złotego Stoku. Na świecie w Kolumbii Brytyjskiej (Kanada), w górach Sajan Wschodni (Rosja), koło miasta Cowell (Australia), górach Kunlun i w regionie Sinciang (Chiny), w Nowej Zelandii, w północnym Tajwanie, w stanie Wyoming (USA) i w Apeninach (Włochy).

Jadeit należy do grupy minerałów rzadkich. Hiszpańscy konkwistadorzy wierzyli, że nosząc go przy sobie chroni on przed różnymi dolegliwościami zdrowotnymi. Nazywali go piedra de ijada (kamień lędźwiowy) lub piedra de los riñones (kamień nerkowy).

Największe złoża jadeitu występują w Birmie, która od 200 lat zaopatruje w niego Chiny (m.in. najbardziej poszukiwany, przeświecający jadeid cesarski). W Chinach występuje piękny, zielony minerał, zwany Yunan jadeit. Inne złoża, które występują wraz z innymi minerałami spotykane są w Japonii (nie nadają się do celów jubilerskich), we Włoszech (Piemont), w Kalifornii i na Nowej Zelandii. W Polsce jadeit występuje w niewielkich ilościach koło miejscowości Tąpadła (pod Ślężą) i w Górach Kaczawskich.

Jak można odróżnić jadeit od nefrytu? Praktycznie są do siebie bardzo podobne. Nefryt jest twardszy. Jadeit i nefryt topią się w płomieniu dmuchawy, lecz tylko nefryt nie rozpuszcza się w kwasach.

Poniżej przedstawiamy zdjęcia żadu (kiedy był jeszcze żadem), masek z żadu, oraz jadeitu i nefrytu.

Z.W.