Pergamon

      Kompleks ruin starożytnego Pergamonu mieści się w Turcji i góruje nad współczesnym miastem Bergama. Posiada długą i interesującą historię.

     Pergamon założony został w VIII wieku p.n.e. Miasto wchodziło w skład imperium Aleksandra Wielkiego. Po jego śmierci władzę objął jeden z jego diadochów, czyli wodzów - Lizymach. Diadochowie po śmierci władcy toczyli wojny między sobą o sukcesję po Aleksandrze. W czasie tych walk Lizymach przejął duży skarb, który ukrył w mieście. Potraktował je jako skarbiec. Dlatego rozbudował i umocnił mury i fortyfikacje. Jednak kto mieczem wojuje, od miecza ginie. Tak i Lizymach zginął w jednej z walk. Nie wiadomo co się stało z tym olbrzymim skarbem. Może gdzieś tam jeszcze leży schowany przed wszystkimi?

     Następny władca - Filetajros, który zdobył miasto i założył Królestwo Pergamońskie był protoplastą rodu Attalidów, dynastii rządzącej przez wiele lat. Stworzyli oni miasto jako ośrodek kultury i nauki, przyciągający literatów, filozofów, architektów, rzeźbiarzy, malarzy i rzemieślników. Znany był on w ówczesnym świecie i nadawał ton kulturze i sztuce. Mieściła się tam Biblioteka Pergamońska (druga co do wielkości i znaczenia po Aleksandryjskiej). Zbiory biblioteki liczyły 200.000 zwojów. Pergamon znany był również ze sztuki rzeźbiarskiej. Zbudowany przez architektów i rzeźbiarzy słynny Ołtarz Pergamoński upamiętniający zwycięstwo nad Galatami, a poświęcony Zeusowi i Atenie odtworzono w Berlinie, gdzie można zobaczyć, jak wyglądał.

      Dopiero od 133 roku p.n.e. miasto przeszło pod panowanie Rzymu, jako stolica prowincji. 

     Pergamon był jednym z najpiękniejszych miast hellenistycznych i jest najlepszym przykładem urbanistyki hellenistycznej.    

     Co jeszcze znajdowało się w tym zabytkowym mieście? Był tam amfiteatr na 10.000 osób. Zbudowany na stromym zboczu, odbiega od typowej architektury tego rodzaju obiektów. Były świątynie Dionizosa i Ateny, pałac królewski i arsenał, dziedziniec z propylejami, trzykondygnacyjny gimnazjon o wymiarach: 200x150 metrów. Z czasów rzymskich pozostała świątynia Trajana, częściowo zrekonstruowana.

     Pergamon był też ośrodkiem wyrobu pergaminu. Wykonywano go ze skór zwierzęcych, a zastąpił nietrwały papirus. Właśnie nazwa pergaminu pochodzi od Pergamonu, gdzie co prawda go nie wynaleziono, ale przez dużą produkcję udoskonalono.

     W 2014 roku stanowisko archeologiczne zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Z.W.